Αρθρωτικές Δυσκολίες στην Προσχολική Ηλικία

Η πιο κοινή αιτία επίσκεψης, παιδιών προσχολικής ηλικίας, σε έναν λογοθεραπευτή είναι οι δυσκολίες στην άρθρωση. Με τον όρο Αρθρωτικές Δυσκολίες εννοούμε την αδυναμία του παιδιού να εκφέρει σωστά ένα συγκεκριμένο φώνημα.

Τα αίτια των αρθρωτικών δυσκολιών μπορεί να είναι κληρονομικά (πχ κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας εκφέρει το συγκεκριμένο φώνημα κατ’ αυτό τον τρόπο), ανατομικά (σχιστίες χείλους ή υπερώας, κοντό χαλινό), ορθοδοντικά (χασμοδοντία), νευρολογικά (δυσκολία στον έλεγχο και την κινητικότητα των αρθρωτών).

Οι πιο συχνές αρθρωτικές δυσκολίες που παρατηρούνται μεταξύ 4 και 6 ετών είναι η σωστή παραγωγή των συριστικών φωνημάτων /σ, ζ, ξ, ψ, τσ, τζ/ και των υγρών φωνημάτων /ρ/ και /λ/. Η αποκατάσταση των δυσκολιών στην άρθρωση δεν έχει νόημα να ξεκινά πριν τα 4 με 4 μιση έτη γιατί σε αυτές τις ηλικίες τα παιδιά είναι ακόμα στην διαδικασία κατάκτησης των φωνημάτων του φωνολογικού μας συστήματος. Κάποια παιδιά ωριμάζουν νωρίτερα από τα συνομήλικά τους και άλλα χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Έτσι λοιπόν η έναρξη της λογοθεραπευτικής παρέμβασης εξαρτάται τόσο από τον βαθμό ωρίμανσης του ίδιου του παιδιού όσο και από το φώνημα στο οποίο δυσκολεύεται το παιδί.

Αν και η βιβλιογραφία λέει ότι κάποια φωνήματα μπορούν να κατακτηθούν μέχρι και την ηλικία των 6 ετών, η εμπειρία μου έχει δείξει ότι καλό είναι τα παιδιά να έχουν ολοκληρώσει το φωνολογικό τους σύστημα πριν πάνε στην Α’ Δημοτικού. Ένα «πρωτάκι» θα πρέπει να εκφέρει σωστά όλα τα φωνήματα προκειμένου να κάνει την σωστή αντιστοιχία γραφήματος-φωνήματος (γράμμα-ήχος), με αυτό τον τρόπο θα αποφευχθούν μελλοντικές δυσκολίες στη μάθηση.

Σχετικά με την αδυναμία στην εκφορά των συριστικών φωνημάτων /σ, ζ, ξ, ψ, τσ, τζ/, το παιδί μπορεί να τα προφέρει με προπέτεια γλώσσας και να ακούγονται σαν /θ-δ/, ή πλάγια και να ακούγονται σαν /χ-γ/. Το υγρό φώνημα /λ/ μπορεί να παραλείπεται ή να εκφέρεται και αυτό σαν /γ/. Τέλος το φώνημα /ρ/ μπορεί να παραλείπεται, ή να το αντικαθιστά με /λ/ ή με ένα λαρυγγικό ήχο (σαν Γαλλικό ρ).

Ανεξάρτητα με το φώνημα που δυσκολεύει το παιδί η διαδικασία είναι η ίδια. Παραθέτοντας την εικόνα με τον ανεμόμυλο νομίζω ότι δεν θα μπορούσε κανείς να περιγράψει καλύτερα την αποκατάσταση των αρθρωτικών δυσκολιών. Προκειμένου ο ανεμόμυλος να καταφέρει να κινηθεί πρέπει αρχικά να δεχτεί το κατάλληλο ρεύμα αέρος το ένα πτερύγιο, το οποίο θα δώσει ώθηση στο επόμενο και ένα ένα με τη σειρά τους θα οδηγήσουν τον ανεμόμυλο σε πλήρη κίνηση.

Αν λοιπόν θεωρήσουμε ότι το φώνημα που δυσκολεύει το παιδί βρίσκεται στο «κέντρο», προκειμένου να φτάσουμε στη γενίκευση του και τη χρήση του στον ελεύθερο λόγο, πρέπει να προηγηθούν κάποια στάδια.

Αρχικά δείχνουμε στο παιδί τη σωστή τοποθέτηση και την παραγωγή του φωνήματος μεμονωμένα, ακολουθεί η τοποθέτησή του σε συλλαβές και στη συνέχεια σε λέξεις. Μέτα το επίπεδο λέξης το παιδί είναι σε θέση να εκφέρει το φώνημα σωστά μέσα σε προτάσεις και φράσεις. Ακολουθεί η αφήγηση σύντομων ιστοριών, διάλογος και τέλος καταλήγουμε στην πολυπόθητη γενίκευση, όπου το παιδί εκφέρει πια σωστά το φώνημα στον ελεύθερό του λόγο.

Όπως αντιλαμβάνεστε ο χρόνος που απαιτείται για να ολοκληρώσουμε τον στόχο μας, δεν είναι τόσο σύντομος όσο φαντάζει στον ανεμόμυλο. Κατά κανόνα ο χρόνος αποκατάστασης ποικίλει και μπορεί να είναι από 6 μήνες έως και 1 με 1 μιση χρόνο. Η συνέπεια, η συνεργασία, η ωρίμανση και το κίνητρο του ίδιου του παιδιού καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξη της θεραπείας.

 Για το Σύγχρονο Παιδαγωγείο :

Λία Παλαιολόγου

Λογοπεδικός BSc

Κρήτης 6, Βριλήσσια, ΤΚ.15235

κ.6942468102      e.lpalaiologou@yahoo.gr

www.facebook.com/LiaPalaiologouLogopedikos